مالیات چیست؟
نویسنده : شیدا صحافیان
تاریخ انتشار: ۱۱ شهریور ۱۴۰۲
مالیات چیست؟
| آنچه در این مقاله می خوانید |
| ▫ مالیات چیست؟ ▫ نقش مالیات ▫ انواع مالیات چیست؟ ▫ انواع مالیات مستقیم و غیر مستقیم ▫ عواقب عدم پرداخت مالیات ▫ هزینه‌های قابل قبول مالیاتی ▫ افراد مشمول مالیات |
مقدمه
مالیات یکی از مفاهیم مهم در حوزه مالی است که به کارگیری آن به عنوان یکی از منابع درآمدی مهم برای حکومت‌ها جهت تأمین هزینه‌ها و برنامه‌های اجتماعی، توسعه‌ی اقتصادی و بهبود شرایط استفاده کنندگان خدمات عمومی حائز اهمیت است. با این حال، هنوز افرادی وجود دارند که با مالیات مخالفت می کنند و این مسئله همچنان در روابط حاکمیت و مردم چالش‌هایی برای هر دو طرف ایجاد می‌کند. مالیات برای پیشبرد تمدن بشری و توسعه مالی و خدمات حکومت ها بسیار مهم و ضروری است و همه افراد در جامعه باید به عنوان شهروندان مسئول در این حوزه عمل کنند.
در مقاله مالیات چیست، به تعریف مالیات و انواع آن پرداخته و شرایط افراد مشمول مالیات را بیان می کنیم. همچنین در این مقاله به بیان اینکه مالیات چیست پرداخته‌ایم. ” مالیات عبارتست از مبلغی که از درآمد افراد و شرکت‌ها گرفته می‌شود و به عنوان یکی از منابع درآمدی حاکمیت در نظر گرفته می‌شود. ” در واقع، مالیات به عنوان یک ابزار مهم برای تأمین هزینه‌های حکومتی، برنامه‌ریزی اقتصادی و توسعه مالی کشورها بسیار اساسی است.
مالیات چیست؟
مالیات سهمی از درآمد است که دولت به عنوان شریک اقتصادی دریافت می کند و در قبال آن وظیفه تامین زیرساختهای آموزشی ، کار و اجتماعی و پوشش دادن هزینه های تامین امنیت و … را تعهد می کند. هدف اصلی از وضع مالیات، جمع‌آوری منابع مالی برای تأمین هزینه‌های دولتی است. بنابراین، مالیات یک نوع هزینه اجتماعی است که به هدف توسعه و ارتقای بخش‌های مختلف کشور و رسیدن به رفاه بیشتر اجتماعی، برای تأمین هزینه‌های عمومی استفاده می شود.
مبلغ مالیات بر درآمد معمولاً به صورت ضریبی مستقیم از درآمد تحصیل شده حساب می شود و با توجه به قوانین و مقررات مالیاتی کشور، جداولی مبنا برای محاسبه مبلغ مالیات تعیین می شود. معمولاً، به طور کلی، اشخاص با درآمد بالاتر، مبلغ بیشتری به عنوان مالیات پرداخت می کنند. از آنجا که مبالغ مالیاتی که توسط اشخاص پرداخت می شود، توسط دولت جمع آوری می شود، برای جامعه، مالیات می تواند به توزیع منابع، کنترل تورم، ایجاد فرصت های شغلی و بهبود اقتصاد کشور کمک کند. با توجه به اهمیت بسیاری که مالیات دارد، برخی از قوانین و مقررات مالیاتی به شکلی طراحی شده اند که افراد و شرکت ها را به پرداخت مالیات تشویق کند و افرادی که فرار مالیاتی دارند را تنبیه کنند. به عنوان مثال، در بسیاری از کشورها، جریمه در نظر گرفته شده برای عدم پرداخت مالیات بسیار سنگین است، مشمول زندان می شود و برای عدم دریافت اعمال قانون، ترجیح افراد، پرداخت مالیات است.
درواقع کیفیت اخذ مالیات به عنوان یکی از مهمترین شاخص های اقتصادی در هر کشور بسیار حائز اهمیت است.
نقش مالیات
نقش مالیات برای دولت و جامعه بسیار حائز اهمیت است. برای دولت، مالیات می‌تواند منابع مالی و بودجه لازم برای انجام طرح‌ها و برنامه‌های دولتی را فراهم کند. برای جامعه، مالیات می‌تواند به توزیع عادلانه منابع و کنترل تورم کمک کند و در نتیجه به بهبود اقتصاد کشور و رفاه جامعه کمک می کند. در کل، مالیات یکی از مهمترین منابع تأمین بودجه و برنامه‌ریزی اقتصادی کشورهاست و دارای دستورکار اساسی جهت ارتقای سطح زندگی و بهبود اقتصاد کشور و جامعه است.
۱- تأمین بودجه دولت
این اولین نقش مالیات است که امکان انجام طرح‌ها و برنامه‌های دولت را فراهم می‌کند. تأمین بودجه برای دولت بسیار حائز اهمیت است. دولت‌ها برای انجام برنامه‌های خود و ارائه خدمات به شهروندان، نیاز به مالی دارند، و این مالیات از اولین و اصلی ترین منابع درآمدی برای آن‌ها محسوب می‌شود. از جمله برنامه‌هایی که با تأمین بودجه و از طریق مالیات اجرا می‌شود، می‌توان به ساخت و بهسازی زیرساختهای عمومی مانند جاده‌ها، پل‌ها، بنادر، فرودگاه‌ها و … اشاره کرد. همچنین، تحقیق در حوزه پزشکی و بهداشت، آموزش و پرورش، فرهنگ و هنر و… نیز به کمک مالیات‌ها تأمین می‌شود. هزینه های نظامی، خدمات پلیس و تامین امنیت نیز با استفاده از مالیات انجام می شود. بدون هزینه‌های قابل توجه، دولت نمی‌تواند خدمات لازم را به شهروندان فراهم کند به همین علت، نقش مالیات برای توسعه اقتصاد و رفاه اجتماعی بسیار مهم است.
۲- توزیع دارایی‌ها
مالیات با توزیع اجباری و منصفانه ثروت به بخش‌های فردی و سازمانی مختلف کشور کمک کند. مالیات می‌تواند ابزاری برای توزیع درست ثروت در جامعه باشد. در اغلب کشورها، چنین توزیعی در قالب برخی سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی تحت عنوان “پیشرفت اجتماعی” صورت می‌پذیرد. با توجه به مالیات، دولت می‌تواند درآمدها و دارایی‌های کسب‌شده افراد و شرکت‌ها را با استفاده از اصول منصفانه و عادلانه ای، توزیع کند و بخش‌های ضعیف و محروم جامعه را مورد حمایت و توجه قرار دهد. این توزیع می‌تواند شامل برنامه‌های ایجاد فرصت‌های شغلی، پرداخت جایزه برای پروژه‌های تحقیق و توسعه در پزشکی، ارتقای مهارت‌های کارگران، و ایجاد شرایط برای بدست آوردن وام و سرمایه باشد. توزیع ثروت به صورت منصفانه می‌تواند به افزایش انگیزه کارکنان، تعالی و پویایی سازمان‌ها و افزایش رشد اقتصادی کمک کند.
۳- کنترل تورم
مالیات می‌تواند برای کاهش تورم در کشورها تأثیر شگرفی داشته باشد. زیرا با افزایش مالیات برای شرکت‌ها، میزان نقدینگی موجود در جامعه کاهش می‌یابد و در نتیجه، تقاضای کاهش یافته‌ای برای کالاها و خدمات ایجاد می‌شود. این کاهش تقاضا در نتیجه می‌تواند به تقلیل قیمت‌ها و کاهش هزینه‌ها منجر شود. این امر می‌تواند باز هم به کاهش تورم در جامعه منجر شود. به عنوان مثال، مالیات بر ارزش افزوده یا مالیات بر درآمد می‌تواند کمک کند که میزان پول در مدار جاری کاهش پیدا کند و باعث کاهش تورم شود. از این رو، مالیات می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهای کارآمد برای کنترل تورم در سیاست‌های اقتصادی کشورها بکار گرفته شود.
۴- پیشرفت اقتصادی
تنظیم مالیات به درستی و به‌کارگیری آن در سیاست‌های اقتصادی، می‌تواند به دولت کمک کند تا با دریافت درآمد از این مالیات‌ها، به شیوه‌های متنوعی به رشد اقتصاد کشور و گسترش آن بپردازد. دولت با استفاده از درآمدهای حاصل از مالیات، می تواند سرمایه‌گذاری در زمینه‌هایی مانند بهبود زیرساختهای کشوری، حمایت از واحدهای تولیدی داخلی، پرداخت کمک به بخش‌های تحصیلی و بهداشتی، افزایش فرصت‌های شغلی و آموزشی را انجام دهد. این باعث ایجاد روند پایدار و رشد پایدار برای کشور و استقلال اقتصادی آن شده و بهبود کیفیت زندگی جامعه را ارتقا می‌دهد. به همین دلیل، استفاده موثر از مالیات برای پیشرفت اقتصادی کشورها دارای اهمیت بالایی می‌باشد.
انواع مالیات چیست؟
انواع مالیات شامل مالیات بر درآمد، مالیات بر مصرف، مالیات بر املاک و مالکیت و مالیات بر تراکم بیمه است. هر کشور قوانین مالیاتی مستقل خود را دارد. برای مثال، در برخی از کشورها، افراد و شرکت‌ها درصدی از درآمد خود را به عنوان مالیات پرداخت می‌کنند. در کشورهای دیگر، مالیات بر مصرف به عنوان یکی از اصلی‌ترین دسته‌های مالیات در نظر گرفته می شود.در واقع مالیات‌ها به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شوند. در زیر انواع مالیات‌ها براساس این دسته‌بندی طبقه‌بندی شده‌اند:
🔹 مالیات مستقیم
این نوع مالیات مستقیماً از درآمد و دارایی‌های شخص پرداخت می‌شود. به‌عنوان نمونه می‌توان به مالیات بر درآمد اشاره کرد.
🔹 مالیات غیرمستقیم
این نوع مالیات از طریق محصولات، خدمات و معاملات مالی به شخص پرداخت می‌شود. به‌عنوان نمونه می‌توان به مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر مصرف اشاره کرد.
انواع مالیات مستقیم و غیر مستقیم :
۱- مالیات بر املاک
این نوع مالیات بر مالکان دارایی‌های ثابت اعم از ساختمان، زمین، ویلا و غیره، اعمال می‌شود.
۲- مالیات بر درآمد
این نوع مالیات بر درآمدهای شخص اعم از تأمین اجتماعی، حقوق و مزایا، درآمدهای حاصل از واگذاری حقوق و محصولات و غیره اعمال می‌شود.
۳- مالیات بر ارزش افزوده
در این نوع مالیات، هر محصول و خدمتی که ارائه می‌شود، با مالیاتی مشمول می‌شود. این مالیات غالباً به صورت غیر مستقیم از طریق فروشندگان از مشتریان دریافت می‌شود و به دولت پرداخت می گردد.
۴- مالیات بر مالکیت
این نوع مالیات بر اموال ثابت، مانند خانه، زمین، مستغلات تجاری، جواهرات، سکه و غیره اعمال می‌شود.
۵- مالیات بر معاملات
این نوع مالیات برای معاملات انجام‌شده، مانند خرید، فروش مسکن، معاوضه کردن غیر نقدی، واگذاری حقوق و غیره اعمال می‌شود.
۶- مالیات بر سود شرکت‌ها
این نوع مالیات برای سود شرکت‌ها واقع شده، و براساس فعالیت می تواند معافیت یا ضرایب متفاوت داشته باشد مانند مالیات شرکت‌های بورسی، فعال در مناطق آزاد تجاری، شرکت‌های بین‌المللی و غیره.
۷- مالیات گمرکی
این نوع مالیات برای صادرات و واردات کالاها و ترانزیت بین المللی اعمال می‌شود.
۸- مالیات بر تجارت الکترونیکی
این نوع مالیات به‌طور مخصوص برای تجارت الکترونیکی و فروش‌های اینترنتی اعمال می‌شود.
عواقب عدم پرداخت مالیات
عدم پرداخت مالیات ممکن است عواقب جدی اقتصادی و حقوقی برای فرد یا شرکت داشته باشد. در بسیاری از کشورها، قوانین و مقرراتی برای پرداخت مالیات وجود دارد که برخی عبارتند از:
عدم پرداخت مالیات در بسیاری از کشورها به عنوان یکی از جرائمی محسوب می‌شود که به شدت تحت نظارت قانون قرار دارد. عواقب عدم پرداخت مالیات شامل موارد زیر می‌شود:
■ جریمه
به عنوان جرمی فرعی، در مواردی که عدم پرداخت مالیات توسط یک شخص صورت گرفته است، جریمه می تواند به عنوان یکی از عواقب احتمالی پیش بیاید. ممکن است جریمه به صورت درصدی از مبلغ مالیات پرداخت نشده (تا چند برابر اصل مالیات) یا به شکلی دیگر تعیین شود.
■ پیگرد قانونی
با توجه به قانون، دولت می تواند برای مطالبه مالیات، دادخواست خود را ارائه دهد. این دادخواست می تواند به شرح پرداخت معوقات پرداخت نشده شامل جرائم، بدهیهای قانونی و نوسانات قیمتی باشد.. هنگامی که دادخواست ارائه شده است، شخص متخلف باید هزینه‌های حقوقی را نیز بپردازد که ممکن است به ارزش بالایی برسد.
■ سلب حقوق
عدم پرداخت مالیات می تواند به سلب حقوقی متخلف منجر شود. به عنوان مثال، شرکت حقوقی ممنوعیت کار پیدا کند و همچنین افراد ممنوعیت خروج از کشور تا تسویه کامل بدهیهای مالیاتی داشته باشند.
■ پیامد اجتماعی
به عنوان جریمه ای فرعی، عدم پرداخت مالیات ممکن است به عواقب سیاسی، اجتماعی و روانی منجر شود. در بسیاری از جوامع، شخص متخلف به عنوان یک فرد غیرقابل اعتماد شناخته می شود که می تواند به خسارت اجتماعی و کاری زیادی برای وی و خانواده‌اش منجر شود.
هزینه‌های قابل قبول مالیاتی
هزینه‌های قابل قبول مالیاتی به هزینه‌های مرتبط با کسب و کار یا حرفه‌ای که به نحوی با درآمد شخص مرتبط است، گفته می‌شود. این هزینه‌ها می توانند به عنوان کاهنده مالیات مازاد پرداختی توسط شخص، به شمار بیایند. در بعضی از کشورها، قوانین مربوط به هزینه‌های قابل قبول مالیاتی ممکن است متفاوت باشند، اما در اکثر موارد، هزینه‌های زیر به عنوان هزینه‌های قابل قبول شناخته می‌شوند:
■ هزینه‌های مرتبط با اجاره فضای کاری و تجهیزات مرتبط با کار
این هزینه‌ها شامل اجاره فضای کاری، مبلغ اجاره تجهیزات و دیگر هزینه‌های مرتبط با دفتر کار می‌شوند.
■ هزینه‌های مربوط به خرید تجهیزات و لوازم بهره‌برداری
هزینه‌های مرتبط با خرید تجهیزات، مبلغ خرید لوازم بهره‌برداری مرتبط با کار و دیگر هزینه‌های مربوط به بهبود و نگهداری آن‌ها نیز می‌توانند به عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیاتی شناخته شوند.
■ هزینه‌های مربوط به کارکنان و مزایای اضافی
آنچه شما به عنوان پرداخت حقوق و دستمزد به کارمندان خود پرداخت می‌کنید، به عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیاتی شناخته می‌شوند. همچنین، هزینه‌های مرتبط با بیمه سلامت و بیمه تامین اجتماعی نیز ممکن است از این قبیل باشند.
■ هزینه‌های نرخ جذب مشتریان
این هزینه‌ها شامل هزینه‌های تبلیغات و بازاریابی و هر هزینه دیگری است که شما برای بازاریابی محصول یا خدمت خود پرداخت می‌کنید.
■ هزینه‌های مربوط به مدیریت و حامیان شما
این هزینه‌ها شامل پرداخت حقوق و دستمزد مدیران و حامیان شما می‌شوند.
هزینه‌های مرتبط با آموزش و آموزش
هزینه‌های مرتبط با یادگیری مهارت‌ها و توسعه دانش مرتبط با کسب‌وکار شما، می‌توانند به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی شناخته شوند.
دیگر هزینه‌های مرتبط با کسب و کار
هزینه‌های دیگری که ممکن است مرتبط با کسب و کار شما باشد، مانند دستمزد مشاوران، کارمندان حسابداری و مالیاتی می‌توانند به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی شناخته شوند.
افراد مشمول مالیات
اشخاصی که باید مالیات پرداخت کنند، معمولاً شامل افرادی هستند که درآمد مشخصی دارند. اما پرداخت مالیات تنها به درآمد فرد بستگی ندارد، بلکه به سایر عوامل نیز بستگی دارد که می‌توانند افراد را مشمول مالیات کنند. بعضی از اشخاص مشمول مالیات عبارتند از:
۱- افرادی که دارای درآمد سالیانه هستند
افرادی که دریافت درآمدی به صورت مستمر، بیش از حد معینی دارند، برای پرداخت مالیات مشمول می‌شوند.
۲- شرکت‌ها و سازمان‌های اقتصادی
شرکت‌هایی که در طول سال درآمد دارند، باید مالیات پرداخت کنند. این درآمدها می‌توانند از فروش محصولات یا خدمات، سود سهام، واردات کالا و دیگر موارد شامل باشند.
۳- فردی که درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری دارد
افرادی که درآمدهایی را که حاصل از سرمایه‌گذاری در بورس، اموال، املاک و سایر سرمایه‌گذاری‌ها کسب می‌کنند، باید مالیات پرداخت کنند.
۴- فروشنده‌ها و تولیدکنندگان
فروشنده‌ها و تولیدکنندگان کالا و خدمات نیز برای پرداخت مالیات مشمول می‌شوند.
۵- مستأجران
مستاجران ممکن است برای خدمات و سایر هزینه‌ها از جمله وام‌های مسکن، بسیاری پول پرداخت کنند که ممکن است مشمول مالیات باشد.
لازم به ذکر است که شرایط مالیاتی در هر کشور می‌تواند با یکدیگر متفاوت باشد و عوامل متعددی (مانند درآمد، سن، وضعیت تأهل و سایر عوامل) می‌توانند تعیین کنند که کدام اشخاص و به چه میزانی مالیات پرداخت خواهند کرد.
✅ نتیجه گیری
در کل، مالیات به عنوان یکی از روش‌های مهم نظام مالی دولت، برای جمع‌آوری درآمد دولت و بهره‌برداری از تأمین مخارج عمومی به‌کار می‌رود. مالیات شامل تعدادی از ضوابط مربوط به مالیات، حقوق و دستمزد، پرداخت هزینه‌ها و سایر مسائل مالی دیگر می‌باشد. در تعیین میزان مالیات‌ها، شرایطی مانند درآمد، وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال و سایر عوامل متفاوت نیز به کار گرفته می‌شود. مالیات برای افزایش عدالت اجتماعی، امنیت و توسعه رفاه جامعه است. با این حال، در قدرتمندترین کشورها به دلیل هزینه‌های بالا و تعدد ضوابط مالیاتی، برخی از افراد و شرکت‌ها سعی در کاهش مالیات دارند.
