معرفی و کاربرد انواع اسکنر برای آرشیو اسناد

زمان مطالعه: 5 دقیقه

تاریخ انتشار: ۱۴۰۰/۰۸/۰۳ | تهیه و تنظیم: فاطیما بهتری راد

معرفی و کاربرد انواع اسکنر برای آرشیو اسناد

آنچه در این مقاله می خوانید

▫ تکنولوژی ساخت اسکنرها ▫ تنوع اسکنرها براساس نوع کاربرد    ▫ انتخاب اسکنر مناسب

اسکنر‌ها جزء دستگاه‌های ورودی اطلاعات در دنیای فناوری محسوب می‌شوند. در واقع ورودی اسکنر‌ها اطلاعات اسناد کاغذی، تصاویر، نقشه‌ها، فیلم‌ها و… هستند. این محتوا از طریق یک ابزار سخت‌افزاری و به کمک یک نرم‌افزار واسط که اطلاعات غیر قابل استفاده را به راحتی به فایل­‌های الکترونیک تبدیل می‌کند، دریافت می‌شوند. تنوع اسکنر‌ها به دلیل کاربرد‌های وسیع و متعدد نظیر استفاده در علم پزشکی، تشخیص چهره و اثر انگشت و البته دریافت تصاویر و یا متون رو به افزایش است. علاوه بر این افزایش اهمیت و نگهداری اسناد به صورت الکترونیک منجر به توسعه تکنولوژی‌های استفاده شده در تولید اسکنر‌ها شده است. اما در انتخاب اسکنر‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل کاربرد آنهاست. علاوه بر این گاهی سرعت اهمیت دارد، گاهی دقت در جزییات و گاهی هر دو عامل به یک اندازه مؤثر هستند. برای شناخت بهتر کاربرد اسکنر‌ها می‌توان آن‌ها را بر اساس نوع فناوری و یا شکل ظاهری تفکیک و مورد بررسی قرارداد:

تکنولوژی ساخت اسکنرها

عموما  اسکنر ها بر اساس تکنولوژی ساخت به سه دسته تقسیم می شوند:

1- اسکنر های CCD   

فناوری بکار گرفته شده در اسکنر‌های CCD شامل ثبت تصویر بر روی سنسور به کمک عدسی‌های تعبیه شده است. نمونه آنچه در دوربین‌های دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تکنولوژی امکان دریافت تصاویر رنگی با کیفیت و با جزییات بالا را فراهم می‌کند.

این تکنولوژی نسبتاً پر هزینه که در اسکنر‌های حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد از DPI  بالا در اسکن تصاویر بهره می‌گیرد. DPI  واحد وضوح تصویر در اسکنرها و به معنی تعداد نقطه در هر اینچ است. این کیفیت در ثبت جزییات و عمق صحیحی که به کارگیری از لنز ایجاد می‌کند، موجب استفاده از این تکنولوژی در اسکن اسنادی که کیفیت تصویر در آن‌ها اهمیت بالایی دارد، نظیر نقشه‌ها و یا تصاویر هنری می‌شود.

2- اسکنر های CIS

اما در تکنولوژی CIS  که نسل قدیمی تر و ارزانتر اسکنر ها را شامل می شود از فیبر های نوری برای دریافت تصاویر استفاده می شود. فیبر های نوری امکان دریافت عمق تصویر را ندارند و بر این اساس دقت ثبت جزییات در اسکنرهای این نسل پایین تر است و عموما در دریافت تصویر متون کاغذی مورد استفاده قرار می گیرد.

3- اسکنر های لیزری

این تکنولوژی شامل انتشار نور از طریق منبع لیزر و دریافت بازتاب آن به کمک سنسور های حساس به نور شکل گرفته است . این تکنولوژی از دستگاه هایی نظیر بارکد خوان تا تجهیزات نقشه برداری مورد استفاده قرار می گیرد. دقت و سرعت بالای این تکنولوژی امکان دریافت میلیون ها نقطه در ثانیه را فراهم می کند. این کارایی در تولید ابر تصاویر الکترونیک نظیر نقشه های جغرافیایی و یا تصاویر سه بعدی از معادن مورد استفاده قرار می گیرد.

---

تنوع اسکنرها براساس نوع کاربرد

اما تقسیم بندی  اسکنرها بر اساس شکل ظاهری و نوع کاربرد آنها تنوع بیشتری دارد:

■ اسکنرهای تخت  یا مسطح (Flatbed Scanner)

متداول‌ترین نوع  اسکنر‌ها، اسکنر‌های تخت و یا اصطلاحاً مسطح هستند. معمولاً این اسکنر‌ها قطر کمی دارند و روش دریافت تصویر، قرار گرفتن کاغذ روی پلن اسکن است.

اسکنرهای تخت عموما در دو دسته خانگی و حرفه­ای مورد استفاده قرار می­گیرند. سرعت استفاده از این نوع اسکنر ها به با توجه به روش استفاده از آنها پایین است اما بر اساس تجهیزات به بکارگرفته شده در مدل های متنوع آن کیفیت تصویر از متوسط تا بالا متغیر است .

امکان اسکن نگاتیو ها و سایز های بسیار کوچک کاغذ تا سایز های استانداری همچون کاغذ های A4 و در برخی مدل ها اندازه کاغذ های A0 در اسکنر های مسطح و تخت وجود دارد .

■ اسکنرهای شیت فد (Sheet Fed)

اسکنر های شید فد عملکردی مشابه اسکنر های مسطح دارند با این تفاوت که به جای قراردادن سند روی پلن اسکن ، کاغذ داخل اسکنر فرستاده می شود. در این نوع اسکنرها هد و حسگر ها ثابت و کاغذها حرکت می کنند، این روش اسکن ممکن است روی کاهش کیفیت تصویر به دست آمده موثر باشد اما سرعت اسکن تصاویر را بهبود ببخشد.

■ اسکنرهای اسناد (Document Scanner)

اسکنر های اسناد که اصطلاحا اسکنر های حرفه ای نامیده می شوند از تکنولوژی ADF  یا همان قابلیت تغذیه خودکار بهره میگیرند. این امکان قابلیت اسکن دوروی اسناد را به صورت دسته ای فراهم می کند. این دسته از اسکنر ها علاوه بر سرعت پردازش بالا کیفیت تصاویر دریافتی را تا 600DPI  بهبود می بخشد.

■ اسکنرهای نقشه یا پلاتر (Map Scanner)

همانطور که از اسم این دسته از اسکنر ها پیداست کاربرد اصلی آنها، اسکن نقشه هایی با اندازه بزرگتر از A3 است. هد دستگاه نقشه را به آرامی از بین سنسور ها عبور می دهد و هیچ محدودیتی در اندازه طولی تصاویر وجود ندارد. تک اسکنر‌های اسناد که اصطلاحاً اسکنر‌های حرفه‌ای نامیده می‌شوند از تکنولوژی ADF  یا همان قابلیت تغذیه خودکار بهره می‌گیرند. این امکان قابلیت اسکن دوروی اسناد را به صورت دسته‌ای فراهم می‌کند. این دسته از اسکنر‌ها علاوه بر سرعت پردازش بالا کیفیت تصاویر دریافتی را تا ۶۰۰DPI  بهبود می‌بخشد.

■ اسکنرهای لیتوگرافی (Lithography Scanner)

اسکنر‌های لیتوگرافی اسکنر‌های تخصصی اسلاید و فیلم و از نوع اسکنر‌های تخت هستند و عموماً قیمت بسیار بالایی نسبت به سایر اسکنر‌ها دارند. به دلیل اهمیت دقت و کیفیت در اسکن تصاویر RGB  و CMYK  ، سرعت پردازش در این اسکنر‌ها به شدت پایین است اما کیفیت تصاویر به دست آمده تا ۶۰۰ DPI  است.

■ اسکنرهای کتاب (Book Scanner)

همانگونه که مشخص است این گروه از اسکنر‌ها برای اسکن کتاب، مجلات یا هر سند صحافی شده‌ای که امکان تفکیک اوراق آن وجود ندارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اسکنر‌ها عموماً در کتابخانه‌ها، مراکز پژوهشی، موزه‌ها و یا مراکز نگهداری اسناد تاریخی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اهمیت کیفیت در دریافت تصاویر و همچنین جلوگیری از آسیب دیدگی اینگونه اسناد، سرعت بکارگیری این دستگاه‌ها را به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد.

■ اسکنرهای میکروفیلم

تکنولوژی میکروفیلم روشی برای نسخه‌برداری از اسناد است، دستاورد این تکنولوژی عمر بسیار بالا در نگهداری، فشرده‌سازی حجم تصاویر و عدم محدودیت در اندازه تصاویر است. در واقع میکرو فیلم تصاویر مورد نظر را به شکل کوچک شده اما با جزییات و کیفیت بالا نگهداری می‌کند. دستیابی به محتوای این میکروفیلم‌ها به کمک اسکنر‌های تخصصی امکان‌پذیر خواهد بود.

این گروه از اسکنر‌ها به دو روش Screen  و Direct محتوای میکروفیلم‌ها را بازخوانی می‌کنند. در نوع Screen فایل الکترونیک به وجود آمده حاصل تصاویر بزرگ شده میکروفیلم است که با سرعت و کیفیت پایین همراه است. اما در نوع Direct فایل دریافت شده تصویر خود میکروفیلم با کیفیت بالا و ثبت جزییات بسیار دقیق است.

■ اسکنرهای دستی (Handheld Scanner)

این دسته از اسکنر‌ها کاربرد تخصصی ندارد و ویژگی برجسته آن‌ها قابل حمل بودن است و عموماً در دو نوع اتوماتیک و میله‌ای تولید می‌شوند. نمونه اتوماتیک این اسکنر‌ها بوسیله فیدر تعبیه شده در آن، کاغذ را به آرامی برای اسکن محتوا عبور می‌دهد. اما در مدل میله‌ای با حرکت دست کاربر روی سطح کاغذ، فایل اسکن شده به دست می‌آید.  این اسکنر‌ها هم به دلیل کوچک بودن و هم روش استفاده از آن‌ها کیفیت تصویر بالایی در فایل‌های اسکن شده ندارند و البته از تعداد فرمت‌های محدودی پشتیبانی می‌کنند.

انتخاب اسکنر مناسب

با توجه به میزان تنوع در این دستگاه ها ، باید در انتخاب اسکنر مناسب شاخص های متعددی نظیر موارد زیر را در نظر گرفت :

• نوع اسناد
• اندازه اسناد
• حجم اسناد
• ارزش اسناد
• کاربرد محتوای اسناد
• سرعت اسکن اسناد
• کیفیت فایل اسکن شده
• میزان استفاده از دستگاه
• محل استفاده از دستگاه

اسکن اسناد و ایجاد آرشیو الکترونیک مناسب ترین روش در نگهداری مستندات و مدارک ارزشمند است. کاهش هزینه های نگهداری، دسترسی و جستجوی سریع بین اسناد، بهبود روند کار و امنیت بالا از جمله عوامل ترجیح صاحبان کسب و کار برای نگهداری الکترونیک اسناد است .