سیگار عامل قطعی سرطان ریه است…

زمان مطالعه: ۳ دقیقه

چه عاملی در سری اعداد ۷۲۴، ۹۴۷، ۴۲۱، ۸۴۳، ۳۹۴ مشترک است؟ قبل از پاسخ، خواندن این متن را متوقف کنید. پاسخ خیلی ساده است، عدد ۴ در همه این اعداد وجود دارد. در سری اعداد ۳۴۹، ۸۵۱، ۲۷۴، ۷۲، ۰۳۲، ۱۱۳ چه مشابهتی وجود دارد؟ قبل از پاسخ، خواندن ادامه این متن را متوقف کنید…این پرسش به نظر سخت تر است! عامل مشابهت عدم وجود عدد ۶ در این سری اعداد است. چرا کشف این مشابهت دشوارتر بود؟ چون تاکید ذهنی ما روی چیزهایی که هستند، برجسته تر از چیزهایی است که نیستند.

پویشهای جلوگیری از استعمال دخانیات به خوبی می دانند که جمله “دخانیات عامل قطعی سرطان ریه است” بسیار موثرتر از جمله “با عدم دخانیات زندگی، عاری از سرطان است” است. تبلیغات تجاری نیز از این تکنیک به خوبی بهره می برند. ذهن ما به طور طبیعی به خصوصیات و ویژگیهای مثبت و ایجابی بیشتر توجه می کند تا به جنبه هایی منفی و سلبی، از یک موضوع یا پدیده خاص، این تمایل ذهنی در علوم روانشناسی به نام اثر Feature-Positive شناخته می شود.

وقتی برای خرید به یک سوپرمارکت مراجعه می کنید با انبوهی از کالاهایی روبرو هستید که روی بسته های آنها جنبه های مثبت مصرف آنها درج شده است. تولید کننده کالا هرگز نتایج منفی مصرف کالا را به شما گوشزد نخواهد کرد و شما نیز به طور طبیعی کمتر سراغ آنها را خواهید گرفت و با خرید کالا احساس خوبی خواهید داشت. فرض کنیم شما سس سالادی را تولید کرده اید که حاوی میزان بالایی از کلسترول است. روی بسته بندی این سس درج می کنید “حاوی بیست نوع ویتامین مفید برای بدن شما” و قطعا سطح بالای کلسترول را درج نمی کنید و مصرف کننده هم آسوده خاطر است که سس سالاد بسیار مفیدی را برای مصرف انتخاب کرده است.

در محیط های دانشگاهی هم با این پدیده مواجه هستیم. اثبات فرضیه ها راحت تر به صورت مقالات درجه یک منتشر می شوند و در موارد خاص جوایزی نظیر نوبل هم به آنها تعلق می گیرد ولی از انتشار رد فلان فرضیه خیلی استقبال نمی شود و من سراغ ندارم که برای رد یک فرضیه به کسی نوبل داده باشند. در صورتی که اثبات اشتباه بودن یک فرضیه ای که درست پنداشته می شده است ارزشمند تر از اثبات یک فرضیه باشد.

در زندگی و کسب و کار هم ما غالبا به مشاوره هایی که جنبه ایجابی داشته باشند که مثلا “فلان کار را بکن” بیشتر اقبال نشان می دهیم تا توصیه هایی سلبی که به ما می گویند “انجام فلان کار را فراموش کن” صرف نظر از اینکه توصیه های سلبی احتمالا چقدر می توانند سودمندتر باشند. در جلسات مرور کارایی، کارمندان از اشاره به توانمندیهای خود و قدردانی نسبت به آنها بسیار خشنود خواهند شد ولی اشاره به جنبه های منفی عملکرد، ایشان را ناراحت می کند هرچند که گوشزد کردن این نقاط ضعف برای آنها بسیار سودمند باشد.

نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا در جنگ جهانی دوم دریافت که هواپیماهای زیادی را از دست می دهد و آنهایی هم که به پایگاه بر می گردند به شدت دچار خسارت شده اند. تیمی مامور بررسی موضوع و پیشنهاد راهکاری جهت جلوگیری از سقوط فزاینده هواپیماها شد. گروه با بررسی هواپیماهای آسیب دیده و محل برخورد گلوله های ضدهوایی پیشنهاد کرد که بخشهایی از بدنه هواپیماها که بیشترین گلوله را دریافت کرده اند تقویت شود. در صورتیکه این بررسی روی هواپیماهایی انجام شده بود که بالاخره به پایگاه خود برگشته بودند و بخشهایی از بدنه آنها که بیشترین گلوله را خورده بودند کاندید مناسبی برای تقویت نبودند چرا که نشان می داد این مناطق باعث سقوط هواپیما نشده است! در واقع این مطالعه باید روی هواپیماهایی انجام می شد که هرگز به پایگاه برنگشته بودند.

ما با رویدادهایی که رخ نداده اند مشکل داریم. ما نسبت به چیزهایی که نیستند کور هستیم. ما ناگواری و تلخی جنگ را با تمام وجود حس می کنیم ولی در زمان صلح و آرامش به قدر کافی قدردان شرایط نیستم. وقتی از سلامت جسمی برخوردار هستیم به ندرت به بیماری فکر می کنیم. وقتی از پلکان هواپیمایی پایین می آییم به ندرت به شرایط هولناک حادثه برای پرواز فکر می کنیم. اگر ما به رخدادهایی منفی و ناگواری که ممکن بود برای ما رخ دهد و رخ نداده است فکر کنیم بسیار خرسند و خوشحال خواهیم بود. ولی متاسفانه ذهن ما به طور طبیعی خود را درگیر چیزهایی که نیستند نمی کند.

بسیار سودمند است که اگر با پدیده ای مواجه شدیم و قصد داوری و انتخاب داشتیم این پرسشها را با خود مرور کنیم، چه چیزی حاضر است و چه چیزی غایب است؟ چه چیزی دیده می شود و چه چیزی دیده نمی شود؟ جنبه های مثبت چیست و جنبه های منفی کدام است؟ چه چیزی به شما گفته شده است و چه چیزی به شما گفته نشده است؟

برگرفته از کتاب The Art of Thinking Clearly

https://telegram.me/PayvastSoftware